Informator 21/2022

POGLEDAJTE ELEKTRONSKO IZDANJE

SADRŽAJ:

I. AKTUELNI STATISTIČKI I DRUGI PODACI I INFORMACIJE

Industrijska proizvodnja u RS u septembru 2022. godine (po područjima)
Indeks cena proizvođača industrijskih proizvoda za domaće tržište u RS u oktobru 2022. godine
Indeksi cena proizvođača industrijskih proizvoda u RS u oktobru 2022. godine po delatnostima
Referentna kamatna stopa, zatezna kamata, kamata za neblagovremeno plaćene javne prihode i eskontna stopa u 2022. godini
Referentna kamatna stopa Evropske centralne banke
Indeksi potrošačkih cena u oktobru 2022. godine
Rok za usklađivanje i registraciju adrese sedišta privrednih društava, kao i za utvrđivanje politike naknada direktorima i članovima nadzornog odbora kod javnih akcionarskih društava, u skladu sa Zakonom o privrednim društvima, ističe 27. novembra 2022. godine
Rok za usklađivanje i registraciju adrese sedišta privrednog društva – 27. novembar 2022. godine
Rok za usvajanje politike naknada direktorima i članovima nadzornog odbora, način izveštavanja o naknadama i procedura glasanja u javnim akcionarskim društvima – 27. novembar 2022. godine
Zakoni koje je Narodna skupština Republike Srbije usvojila 10. novembra 2022. godine
Zakonom o dopuni Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju uvodi se vanredno usklađivanje (povećanje) penzija, počev od penzije za novembar 2022. godine

II. POKLONI POVODOM NOVE GODINE I BOŽIĆA I PORESKI TRETMAN OVIH DARIVANJA

Pokloni deci zaposlenih za Novu godinu i Božić iz sredstava poslodavca u novcu, robi ili poklon vaučerima
- Osnov za davanje poklona deci zaposlenih
  - Pravo na dodelu poklona za Novu godinu i Božić deci zaposlenih u državnim organima, javnim službama i organima jedinica lokalne samouprave
  - Pravo na poklone deci zaposlenih u javnim preduzećima
- Poreski tretman poklona koje poslodavac daje deci zaposlenih
  - Poresko oslobođenje
  - Način korišćenja poreske olakšice
- Slučajevi i primeri kada pokloni deci zaposlenih poprimaju karakter zarade, uz obavezu plaćanja poreza i doprinosa
  - Primer obračuna poreza i doprinosa u slučaju isplate poklona deci zaposlenih preko neoporezivog iznosa i popunjavanje Obrasca PPP-PD
- Poreski tretman poklon vaučera koje poslodavac poklanja deci zaposlenih povodom Nove godine ili Božića
Pokloni zaposlenima iz sredstava poslodavca
- Poreski tretman poklon vaučera koje poslodavac poklanja zaposlenima povodom Nove godine ili Božića
Pokloni fizičkim licima koja nisu u radnom odnosu kod isplatioca
- Davanja fizičkim licima koja nisu u radnom odnosu kod isplatioca
- Davanja penzionisanim licima (bivšim zaposlenima kod isplatioca)
Davanje poklona u robi, novcu ili poklon vaučerima iz sredstava formiranih od sindikalne članarine je u potpunosti oslobođeno plaćanja poreza na dohodak građana i doprinosa za socijalno osiguranje
Isplate iz sredstava humanitarnih, socijalnih i drugih organizacija pravnih i fizičkih lica deci bez roditelja, deci ratnih vojnih invalida i sl.
Poreski aspekt plaćanja propratnih događaja povodom Nove godine i Božića
- Način obračuna poreza i doprinosa u slučaju angažovanja lica koje ima status “samostalnog umetnika”
- Način obračuna poreza i doprinosa u slučaju angažovanja lica koja nemaju status “samostalnog umetnika”
Prilog 1: Tabelarni pregled poreskog tretmana davanja poklona povodom Nove godine i Božića u zavisnosti od toga kojim licima se daju i iz kojih sredstava se isplaćuju
Prilog 2: Tabelarni pregled odredbi pojedinih kolektivnih ugovora, a kojima je regulisano pravo dece zaposlenih na poklon povodom Nove godina i/ili Božića

III. ODGOVORNOST ZAPOSLENOG PREMA POSLODAVCU I POSLODAVCA PREMA ZAPOSLENOM ZA NANETU ŠTETU

Odgovornost zaposlenog za štetu koju je prouzrokovao poslodavcu i naknada te štete
- Odgovornost zaposlenog za štetu nanetu poslodavcu, shodno zakonu o radu
  - Odgovornost zaposlenog za štetu prouzrokovanu poslodavcu
  - Utvrđivanje odgovornosti kod poslodavca
  - Učinjena šteta poslodavcu može biti razlog otkaza ugovora o radu zaposlenom
  - Postupak pred sudom o naknadi štete
  - Odgovornost poslodavca prema trećim licima
- Odgovornost zaposlenog za štetu nanetu poslodavcu, shodno posebnim zakonima
  - Zakon o agencijskom zapošljavanju
  - Zakon o državnim službenicima
  - Zakon o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave
Odgovornost poslodavca za štetu koju pretrpi zaposleni
- Uslov za odgovornost poslodavca za štetu
  - Pretrpljena šteta
    - Materijalna šteta
    - Nematerijalna šteta
  - Postojanje uzročno posledične veze između ponašanja poslodavca i štete
  - Postojanje odgovornosti poslodavca
    - Subjektivna odgovornost
    - Objektivna odgovornost
    - Isključenje odgovornosti
- Naknada štete zaposlenom od poslodavca
  - Naknada imovinske štete
    - Naknada imovinske štete nastale zbog nezakonitog otkaza
    - Naknada imovinske štete nastale zbog nezakonite suspenzije odnosno udaljenja s posla
    - Naknada imovinske štete nastale zbog nezakonitog raspoređivanja zaposlenog
    - Naknada imovinske štete za neiskorišćeni godišnji odmor
    - Naknada imovinske štete nastale zbog neostvarene zarade
    - Naknada imovinske štete koja je nastala zbog povrede na radu odnosno profesionalne bolesti
  - Naknada neimovinske štete
    - Naknada neimovinske štete koja je nastala zbog povrede na radu odnosno profesionalne bolesti
    - Naknada neimovinske štete koja je nastala zbog nezakonite odluke poslodavca
    - Naknada neimovinske štete u slučaju smrti zaposlenog
    - Naknada neimovinske štete zbog diskriminacije, zlostavljanja na radu, uznemiravanja i dr.
Rokovi zastarelosti
Ostvarivanje prava pred sudom
- Spor poslodavca protiv zaposlenog
- Spor zaposlenog protiv poslodavca za naknadu štete
  - Pokretanje postupka
    - Stranke u sporu
    - Tužba
    - Rok za pokretanje postupka
    - Postupak po žalbi
Izvršenje sudske odluke

IV. ISPUNJAVANJE OBAVEZE ZAPOŠLJAVANJA OSOBA SA INVALIDITETOM I FISKALNE OLAKŠICE ZA POSLODAVCE PRILIKOM ZAPOŠLJAVANJA NA NEODREĐENO VREME LICA SA INVALIDITETOM

1. Obaveza zapošljavanja osoba sa invaliditetom /shodno Zakonu o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom/
- Utvrđivanje obaveznog broja osoba sa invaliditetom koje je poslodavac dužan da ima u radnom odnosu
- Utvrđivanje broja zaposlenih osoba sa invaliditetom u odnosu na ukupan broj zaposlenih kod poslodavca vrši se poslednjeg dana u mesecu
- Osobe sa invaliditetom, u skladu sa Zakonom o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom
- Utvrđivanje statusa osobe sa invaliditetom
- Način izvršavanja obaveze zapošljavanja osoba sa invaliditetom
  - Zapošljavanjem, odnosno zasnivanjem radnog odnosa sa odgovarajućim brojem osoba sa invaliditetom
  - Podnošenjem zahteva za procenu radne sposobnosti i mogućnosti zaposlenja ili održanja zaposlenja
  - Učešćem u finansiranju podsticanja zapošljavanja, profesionalne rehabilitacije, finansiranju zarada osoba sa invaliditetom zaposlenih u preduzeću za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom
  - Izvršavanjem finansijske obaveze iz ugovora o poslovno-tehničkoj saradnji sa preduzećem za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom, kao i iz ugovora o kupovini proizvoda ili vršenju usluga tog preduzeća u postupcima javne nabavke, izuzev obaveza nastalih u realizaciji ugovora iz oblasti trgovine na veliko – u vrednosti od 20 prosečnih zarada po zaposlenom u RS prema poslednjem objavljenom podatku RZS u momentu zaključenja ugovora
  - Zapošljavanje osoba sa invaliditetom pod opštim ili pod posebnim uslovima
- Način praćenja izvršavanja obaveze zapošljavanja osoba sa invaliditetom i način dokazivanja izvršavanja te obaveze
  - Način izvršavanja obaveze zapošljavanja osoba sa invaliditetom Republike Srbije kao poslodavca za direktne i indirektne budžetske korisnike kojima se plate obezbeđuju iz budžeta Republike Srbije
  - Način dokazivanja izvršenja obaveze zapošljavanja osoba sa invaliditetom
  - Popunjavanje podataka u Obrascu IOSI
  - Primer popunjavanja obrasca IOSI kada se podnosi blagovremen izveštaj
  - Primer popunjavanja obrasca IOSI kada se podnosi neblagovremen izveštaj (uz obračun kamate)
  - Prekršajna odgovornost ukoliko poslodavac ne ispuni obavezu zapošljavanja osoba sa invaliditetom
- Procena radne sposobnosti
  - Zahtev za procenu radne sposobnosti i mogućnost zaposlenja i održavanja zaposlenja
  - Postupak od strane nadležnog organa
  - Kriterijumi za procenu radne sposobnosti i mogućnosti zaposlenja ili održanja zaposlenja
  - Stepeni invalidnosti prema Pravilniku za procenu radne sposobnosti
  - Troškovi procene radne sposobnosti i mogućnosti zaposlenja ili održanja zaposlenja
  - Obaveza poslodavca koji je pokrenuo postupak za procenu radne sposobnosti za lica koja su u radnom odnosu
- Podsticajne mere i subvencije za poslodavca koji zaposli na neodređeno vreme osobu sa invaliditetom
  - Refundacija primerenih troškova prilagođavanja radnog mesta
  - Subvencija zarade za novozaposlenu osobu sa invaliditetom bez radnog iskustva
  - Refundacija troškova zarade za lice koje je angažovano na pružanju stručne podrške novozaposlenoj osobi sa invaliditetom na radnom mestu – radna asistencija
  - Subvencija za otvaranje novih radnih mesta za zapošljavanje lica iz kategorije teže zapošljivih
  - Prilog br. 1: Pregled obaveza za uplatu sredstava na ime zapošljavanja osoba sa invaliditetom za 2022, 2021, 2020, 2019, 2018. i 2017. godinu
Fiskalne olakšice za poslodavce prilikom zapošljavanja na neodređeno vreme lica sa invaliditetom /shodno Zakonu o porezu na dohodak građana i Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje/
- Primer obračuna zarade i popunjavanje Obrasca PPP-PD za novozaposleno lice sa invaliditetom za koje poslodavac koristi fiskalne olakšice
- Knjiženje zarada i olakšica za novozaposlena lica sa invaliditetom
- Prilog br. 2: Šifre vrste prihoda za zarade i naknade zarada zaposlenih lica sa invaliditetom

V. USLOVI ZA ODLAZAK U STAROSNU I PREVREMENU STAROSNU PENZIJU U 2022. I 2023. GODINI (tabelarni prikaz po kategorijama osiguranika)

Uslovi koji važe za odlazak u starosnu penziju za sve kategorije osiguranika (čl. 19. i 19a Zakona o PIO)
- Starosna penzija – osiguranik muškarac
- Starosna penzija – osiguranik žena
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju uz snižavanje starosne granice kod osiguranika kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem (“beneficirani staž”) – član 20. Zakona o PIO
Uslovi koji važe za odlazak u prevremenu starosnu penziju za sve kategorije osiguranika (član 19v Zakona o PIO)
- Prevremena starosna penzija – osiguranik muškarac
- Prevremena starosna penzija – osiguranik žena
Uslovi za odlazak u starosnu penziju koji važe samo za određene kategorije osiguranika (čl. 42. i 43. Zakona o PIO)
- Starosna penzija za osiguranika (muškarca i ženu) iz člana 42. stav 1. tač. 1)-4) i tač. 5) i 6) Zakona o PIO
- Starosna penzija za osiguranika (muškarca i ženu) iz 42. stav 1. tač. 1)-4) i tač. 5) i 6) Zakona o PIO, koji rade na posebno složenim, specifičnim, odnosno operativnim poslovima
- Starosna penzija za osiguranike (muškarca i ženu) iz člana 42. stav 1. tač. 4a) i 7) Zakona o PIO
- Starosna penzija za osiguranike (muškarca i ženu) iz člana 43. stav 4. Zakona o PIO
- Poseban uslov (izuzetak od Zakona o PIO) za pravo na starosnu penziju propisan Zakonom o Vojsci Srbije – za oficire odnosno podoficire

VI. USLOVI ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA STAROSNU PENZIJU I PREVREMENU STAROSNU PENZIJU ZA LICA KOJA SU, PORED SRBIJE, RADILA U NEKOJ OD DRŽAVA KOJE SU BILE U SASTAVU JUGOSLAVIJE (BIVŠA SFRJ) I USLOVI ZA STICANJE PRAVA U 2022. I 2023. GODINI

Bitne karakteristike sporazuma o socijalnom osiguranju sa stanovišta ostvarivanja prava na starosnu penziju
- Računanje tzv. “beneficiranog staža”
Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju i prevremenu starosnu penziju u Srbiji i zemljama bivše SFRJ
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u Srbiji
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u Hrvatskoj
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u Sloveniji
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u Republici Srpskoj
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u BiH – Federaciji
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u Crnoj Gori
- Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u Makedoniji
Primeri za ostvarivanje prava na starosnu penziju na osnovu sporazuma o socijalnom osiguranju sa državama na teritoriji bivše SFRJ
- U Srbiji i u Hrvatskoj – u 2022. i 2023. godini
- U Srbiji i u BiH – Federaciji u 2022. i 2023. godini
- U Srbiji i u Republici Srpskoj u 2022. i u 2023. godini
- U Srbiji i u Makedoniji – u 2022. i u 2023. godini
- U Srbiji i u Crnoj Gori – u 2022. i u 2023. godini
- U Srbiji i u Sloveniji – u 2022. i u 2023. godini
- U Srbiji i u Sloveniji i u Republici Srpskoj – u 2022. i u 2023. godini
- U Srbiji i u BiH – Federaciji i Crnoj Gori – u 2022. i u 2023. godini
- U Srbiji i u Makedoniji i Hrvatskoj – u 2022. i u 2023. godini

VII. PITANJA I ODGOVORI

Primena Zakona o zdravstvenom osiguranju
Jedinstvena prijava na obavezno socijalno osiguranje
Primena Zakona o porezu na dohodak građana
Primena ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja